Truyền thuyết kể rằng khi Lã Động Tân giáng sinh, mùi hương tỏa khắp phòng, âm nhạc thiên đường vang khắp không trung, lại có một con hạc trắng từ trên trời hạ xuống, bay vào trong màn trướng rồi biến mất. Nghe nói ông từ bé sinh ra đã hình Kim chất Mộc, đạo cốt thần tiên, đầu hạc lưng rùa, mình hổ hàm rồng, mắt phượng nhìn trời, lông mày rủ xuống, cổ mảnh má cao, trán rộng thân tròn, sống mũi chính trực, sắc mặt trắng hồng, cuối lông mày trái có một nốt ruồi đen. Ông từ nhỏ đã thông minh nhanh trí, xuất khẩu thành thơ. Khi trưởng thành thân dài tám thước hai tấc. Mặt mũi tươi cười, để râu dài, thích quàng khăn Hoa Dương. Hình dáng trông rất giống Trương Tử Phòng. Vào những năm Hội Xương nhà Đường, ông vâng mệnh phụ mẫu đến Trường An dự thi. Một ngày nọ, khi đang ở Trường An uống rượu lúc thanh nhàn, ông gặp một đạo sĩ áo xanh, mình choàng áo trắng.
Lã Động Tân kinh ngạc trước tướng mạo cổ quái, ý thơ phiêu dật của người ấy và tiến lên hành lễ. Vị đạo sĩ nói: “Trước tiên ngươi ngâm bài thơ thứ nhất để ta xem chí ngươi thế nào”. Lã Động Tân tiện tay tiếp bút viết:
Sinh tại Nho gia ngộ thái bình
Huyền anh trọng trệ bố y khinh
Thùy năng thế thượng tranh danh lợi
Dục sự Thiên Hoàng thượng Ngọc Thanh
Nghĩa là:
Sinh tại gia đình nhà Nho, gặp cảnh thái bình
Đã quen với áo vải, coi thường cảnh lụa là
Tại sao con người thế gian tranh giành danh lợi?
Ta phục vụ Thượng Đế ở trên điện Ngọc Thanh
Vị đạo sỹ này là Hán Chung Ly một trong các vị đứng đầu bát tiên nhìn thấy nguyện ý tu luyện của Lã Động Tân, Chung Ly mời ông về núi tu đạo với mình nhưng Lã Động Tân từ chối sau đó ở trong quán trọ khi Chung Ly đang nấu cháo kê vàng Lã Động Tân ngủ thiếp đi và thấy một giấc mơ:
Trong giấc mơ 18 năm đã trôi qua, Lã Động Tân thi đỗ với điểm số cao nhất làm quan to trong triều và trở thành thừa tướng. Ông kết hôn và có con cháu hầu hạ nhưng một biến cố lớn đã xảy ra với ông, ông bị phản bội và mất hết thân quyến bao gồm cả gia sản phải lang thang trong nghèo khổ và cô đơn tiếc nuối đời mình Lã Động Tân bừng tỉnh giấc. Nồi cháo kê còn chưa nấu xong, Chung Ly cười và hát :
“ Nồi kê còn chưa chín
Giấc mộng đã mơ xong”
Lã Động Tân sau đó chấm dứt cuộc đời một nhà nho và đồng ý theo Chung Ly ẩn dật tu Đạo. Lã Động Tân đã phải vượt qua 10 khảo nghiệm trước khi được Chung Ly nhận làm đệ tử, mỗi một khảo nghiệm liên quan đến sự mất mát về hiện thực, lợi ích vật chất cũng như buông bỏ ràng buộc về tình của người thường.
Khảo nghiệm thứ nhất:
Một lần nọ, Lã Động Tân trở về nhà sau khi đi xa, ông thấy rằng tất cả gia đình mình đã chết vì bệnh tật. Lã Động Tân không hối hận vì sự ra đi của mình. Ông chỉ chuẩn bị quan tài để hỏa táng. Nhưng bỗng nhiên tất cả gia đình ông trở về, không bệnh không tật.
Khảo nghiệm thứ hai:
Lã Động Tân đi lên thị trấn bán hàng. Sau khi đã thỏa thuận xong về giá cả, bên mua đột nhiên trở mặt và chỉ trả nửa giá tiền. Lã Động Tân không hề tranh cãi với người mua hàng, chỉ nhận tiền rồi rời đi.
Khảo nghiệm thứ ba:
Một ngày nọ, khi Lã Động Tân đang chuẩn bị rời khỏi nhà thì có một kẻ ăn mày dựa vào cửa nhà ông xin của bố thí. Lã Động Tân lập tức đưa cho ông ta một chút tiền. Tuy nhiên, người ăn mày vẫn tiếp tục đòi tiền và còn mắng chửi ông bằng những lời lẽ khó nghe. Lã Động Tân chỉ mỉm cười và cảm ơn người ăn mày.
Khảo nghiệm thứ tư:
Lã Động Tân đang chăn cừu trên một sườn núi thì đột nhiên một con hổ đói chạy tới truy cản đàn cừu. Lã Động Tân lùa đàn cừu trở lại xuống núi, lấy thân mình ngăn con hổ lại để cứu đàn cừu. Con hổ đói bỏ đi.
Khảo nghiệm thứ năm:
Khi Lã Động Tân đang đọc sách trong lều cỏ ở trên núi thì một thiếu nữ xinh đẹp tầm mười bảy, mười tám tuổi bước tới, dung mạo tuyệt trần. Cô nói rằng cô đã bị lạc trên đường trở về nhà mẹ đẻ, trời lại sắp tối, tứ chi vô lực, nên muốn xin tá túc một đêm. Lã Động Tân bằng lòng cho cô gái ở lại. Đêm hôm ấy cô gái tìm mọi cách quyến rũ Lã Động Tân, ép Lã Động Tân ngủ cùng mình. Lã Động Tân không hề động tâm. Sau ba ngày liên tiếp như vậy mà không thành công, cô gái rời đi.
Khảo nghiệm thứ sáu:
Một ngày kia, Lã Động Tân rời nhà ra ngoài thành, đến khi trở lại thì đã thấy nhà của mình bị trộm đột nhập. Kẻ trộm lấy đi mọi thứ, không để lại chút gì, bao nhiêu công sức làm lụng trước đây của ông đều đổ sông đổ bể cả. Lã Động Tân không hề giận dữ chút nào, vẫn tiếp tục tự mình cày cấy nuôi thân. Một ngày nọ, khi đang cày đồng, ông đào được mười thỏi vàng. Ngay lập tức, ông chôn lại chúng xuống mà không mảy may lấy một mẩu vàng nào.
Khảo nghiệm thứ bảy:
Lã Động Tân gặp một người bán đồng và mua về một vài miếng đồng. Tuy nhiên đến khi trở về nhà, ông thấy rằng chúng đều biến thành vàng. Ông lập tức tìm lại người bán đồng ấy và trả lại toàn bộ số vàng.
Khảo nghiệm thứ tám:
Một đạo sĩ điên rao bán thuốc ngoài chợ, nói rằng ai uống thuốc vào sẽ lập tức chết ngay và sau đó chuyển sinh để đắc Đạo. Mười ngày trôi qua mà không có ai mua thuốc ấy. Lã Động Tân đến mua thuốc, đạo sĩ nói: “Ông hãy chuẩn bị hậu sự đi”. Tuy nhiên sau khi uống thuốc, Lã Động Tân vẫn bình an vô sự.
Khảo nghiệm thứ chín:
Đó là một ngày mùa Xuân, nước sông ngập lụt khắp hai bên bờ và Lã Động Tân ngồi thuyền vượt sông với một nhóm người. Khi họ đi tới giữa dòng sông, đột nhiên sóng lớn nổi lên, tất cả mọi người trên thuyền mười phần sợ hãi. Tuy nhiên Lã Động Tân vẫn ngồi ngay ngắn bất động.
Khảo nghiệm thứ mười:
Lã Động Tân đang ngồi trong phòng thì đột nhiên trước mặt ông xuất hiện vô số ma quỷ hình thù kỳ dị. Một số muốn đánh, một số muốn giết ông, nhưng Lã Động Tân vẫn không sợ hãi. Và rồi ông thấy mười con quỷ dạ xoa tới, áp giải một tử tù, máu me nhễ nhại, khóc nói: “Kiếp trước ông đã giết tôi, hôm nay ông phải trả lại mạng sống cho tôi”. Lã Động Tân trả lời: “Giết người phải đền mạng”. Nói rồi tìm ngay một con dao để tự kết liễu, đột nhiên thấy trên không trung có tiếng hét to, quỷ thần đều biến mất. Một người vỗ tay cười lớn hạ từ trên không trung xuống, đó chính là Chung Ly, ông nói: “Ta đã khảo nghiệm ngươi mười lần, ngươi vẫn bất động tâm, như vậy có thể thấy ngươi đắc Đạo thành Tiên được rồi đó.”
Sau đó Chung Ly dạy Lã Động Tân bí quyết tu đạo thực sự, khi Chung Ly bay về Thiên Đàng có nói với Lã Động Tân là nếu ông tiếp tục tu Đạo ông có thể bay lên Thiên Đàng nhưng Lã Động Tân đáp lại rằng: Ông muốn cứu tất cả chúng sinh trước khi dời đi. Lđt ngao du xuống phía nam tới sông Lễ Thủy và gặp Trúc Dung vốn là đại long chân quân, Trúc Dung quân truyền cho ông thiên độ kiếm pháp và một thanh kiếm để chảm tà ma.
Truyền thuyết kể rằng Lã Động Tân ẩn hiện ở thế gian hơn 400 trăm năm, ông tiêu diệt tà ma bằng thanh bảo kiếm giúp đỡ nhiều người học đạo. Sau này, Chung Ly đến nói với ông rằng tên của ông đã được liệt vào sổ tiên tại điện Ngọc Thanh. Ngày này người ta biết đến Lã Động Tân là một trong tám bát tiên của Đạo gia.
Làm một người tu luyện 10 khảo nghiệm (tình thân khuyến, lợi ích vật chất, tâm sắc dục, tâm sợ hãi, tâm đại nhẫn, quan sinh tử) trên của Lã Động Tân ai ai cũng phải vượt qua, thiếu một quan một nạn nào thì người tu luyện đó cũng không thể viên mãi, đạt đến tầng thứ sở tại và quả vị của mình.
