Quạt gấp từng được coi là biểu tượng tượng trưng cho quyền lực của đế vương trong lịch sử Trung Hoa, quạt gấp dần dần nổi lên từ vật chỉ chuyên dành cho các gia đình quý tộc trở thành vật phẩm phổ biến vào giữa triều đại nhà Minh (1368- 1644). Vào thời điểm đó, quạt gấp trở thành đồ vật không thể thiếu đối với cộng động học giả tri thức, hay còn được gọi là văn nhân, văn sĩ. Khi mang theo những chiếc quạt gấp này bên mình, chiếc quạt gấp trở thành vật hiện thân biểu đạt cho cuộc sống thanh lịch, nho nhã và tinh tế. Ngoài ra, chiếc quạt gấp còn được coi là ‘một khung tranh’, nơi để các nghệ sĩ và nghệ nhận thể hiện kỹ năng, tài hoa của mình.
Lịch sử của nghệ thuật vẽ tranh quạt
Có hai quan điểm chính của các học giả về nguồn gốc xuất hiện của chiếc quạt gấp Trung Quốc. Có một số học giả nhận định rằng loại hình nghệ thuật này đã tự xuất hiện từ Trung Quốc từ rất sớm, có lẽ xuất hiện từ thời Nam-Bắc triều (420- 589). Trong khi những học giả khác lại khẳng định rằng, quạt gấp có nguồn gốc từ Nhật Bản và được truyền sang Trung Quốc vào những năm đầu của triều đại Bắc Tống (960- 1127).
Vào thời nhà Minh, quạt gấp nhanh chóng trở nên phổ biến nhờ có sự ủng hộ của quan tòa, họ coi quạt gấp là một vật phẩm liên hệ với cuộc sống thanh lịch, thanh khiết. Loại hình nghệ thuật này chạm ngưỡng đến đỉnh cao vào cuối triều đại nhà Thanh (1644- 1912).
Việc trao đổi một chiếc quạt gấp được họa bằng các đoạn thư pháp và các bức tranh phong cảnh quyến rũ giữa những người bạn thân trong giới Khổng giáo, đã trở thành một truyền thống nghệ thuật phổ biến. Đặc biệt ở vùng Giang Nam, vùng lãnh thổ xung quanh sông Hạ Dương. Đây là nơi các các văn nhân, nghệ sĩ thường gặp nhau vào thời điểm đó.
Vào thời kỳ Cộng hòa của Trung Quốc (1912- 1949), quạt gấp trở thành một món đồ để sưu tầm ẩn chứa nhiều giá trị. Trong khi đó, quạt gấp vẫn là biểu tượng tượng trưng cho tình bè bạn.Sự đa dạng về vật liệu, hình dạng,chủ đề trang trí, phản ánh một nền văn hóa phong phú và sâu sắc trải qua thay đổi trong nhiều giai đoạn lịch sử khác nhau.
Có rất nhiều loại vật liệu có thể sử dụng để làm nan quạt, những vật liệu ấy bao gồm: tre, gỗ đàn hương, gỗ mun, mai rùa (đồi mồi), ngà voi và xương động vật. Trong đó, tre là vật liệu được sử dụng phổ biến nhất. Việc sử dụng các vật liệu quý để chế tác không chỉ làm tăng vẻ đẹp của những chiếc nan quạt mà còn làm tăng giá trị của chúng.
Vào cuối thời kỳ của triều đại nhà Thanh và đầu kỷ nguyên Cộng hòa của Trung quốc, phần đầu của quạt được tạo thành rất nhiều hình dạng. Trong những hình dạng ấy có thể kể đến: hình vuông, hình tròn (còn được gọi là đầu sư), hình phẳng, đuôi én, hình bầu dục, hoặc hình nhọn.
Ngành công nghiệp sản xuất quạt ở xã hội Trung Quốc cổ đại chủ yếu được phát triển bởi các hộ gia đình, thường có quy mô nhỏ. Mỗi gia đình thường điều hành công việc buôn bán ở phía trước hộ gia đình của mình và họ có một xưởng sản xuất ở phía sau. Thành phố Hàng Châu là nơi có thế mạnh phát triển ngành công nghiệp sản xuất quạt vào thời Nam Tống (1127- 1279), đây cũng là nơi có nghành sản xuất quạt phát triển rất mạnh mẽ.
Quạt gấp là vật phẩm chứa đựng cả tinh hoa của thư pháp và tranh vẽ
Ngày xưa, các văn nhân, nghệ sĩ Trung Quốc thường có một sở thích đặc biệt – họ thích có những bức tranh và thư pháp được trang trí trên những vật dụng yêu thích của họ. Điều này lý giải lý do tại sao, khi những chiếc quạt gấp xuất hiện trong tay các nho sỹ, văn nhân, chiếc quạt gấp đã trở thành vật phẩm truyền thừa của nghệ thuật và thư pháp. Ban đầu, những bức tranh và những đoạn thư pháp được họa trên quạt là dùng để trang trí, nhưng sau đó, những chiếc quạt gấp này lại được chọn để truyền tải các tác phẩm nghệ thuật yêu thích của các nghệ nhân, văn nhân v.v.. và các phần khác của nghệ thuật.
Quạt gấp với hình vẽ thư pháp. (Ảnh: Chungking/ AdobeStock)
Quạt gấp được trang trí bằng tranh và thư pháp đạt đến thời hoàng kim vào giữa triều đại nhà Minh. Các bức tranh và thư pháp được vẽ với phong cách tự nhiên, tươi mới, sống động đã trở lên phổ biến rộng rãi trên toàn vương quốc, và điều đó một phần nhờ vào hình dạng độc đáo, đặc tính riêng biệt của quạt gấp.
Cũng vào thời gian này, nhiều người thường cảm thấy hãnh diện, tự hào khi sở hữu một chiếc quạt gấp được trang trí bằng tranh vẽ hoặc đoạn thư pháp của một nghệ sĩ nổi tiếng. Quạt gấp trong thời đại Cộng hòa ở Trung Quốc được chọn làm quà tặng để tượng trưng cho tình bạn và thiện chí của người tặng. Ngày nay, những chiếc quạt gấp cũng được các nhà sưu tập tìm kiếm vì những chiếc sườn tre đẹp tinh xảo của nó.
Dịch từ: https://thebl.com/culture/the-beauty-and-hidden-charm-of-chinese-folding-fans.html
